با گذشت بیش از یک دهه از شکل گیری حکومت جدید، وزارت های معارف و تحصیلات عالی با کمک و مساعدت مالی و لوجستیکی جامعه جهانی دوباره آغاز فعالیت نمودند. طبق آمار یونسکو ) 2149 (، میزان باسوادی بزرگسالان ) 45 به بالا( 54.33 % و بخش اناث 21.45 % تخمین شده است.
سیستم فعلی تحصیلی در افغانستان بنابر نتایج حاصله از کنفرانس های سال 2115 و 2116 ، سیستم کریدیت میباشد. این سیستم مطابق با معیارهای بین المللی بوده که افغانستان توانسته است این سیستم را در موسسات و دانشگاههای تحصیلات عالی در سالهای گذشته
تطبیق نماید. هدف اساسی تطبیق و کاربرد این سیستم این است تا فعالیت و سهم گیری دانشجو در جریان عملیه آموزش بیشتر انکشاف و تقویت گردد. متاسفانه، سازمان بین المللی شفافیت، نظام آموزشی کشور را در رده ششم فاسدترین نظام آموزشی در جهان قرار داده است و اخیراً موسسه سیگار)اداره سرمفتش ویژه برای بازسازی افغانستان( از مکاتب و معلمین خیالی خبر داده است. چنین گزارشهای نشانگر ضعف و نا توانانی نظام آموزش می باشد. درین جزوه، خلاهای مشخصی در نظام آموزشی کشور ردیابی و پیشنهاد برای بهبودی آن ارائه شده است.
مراکز آموزشی زمانی میتوانند موثر واقع شوند که کیفیت آموزش در این مراکز بالا رود. دانشگاه های افغانستان متاسفانه بدلیل عوامل ناگوار دو دهه اخیر به دانشگاهای تدریسی با کیفیت بسیار پایین تبدیل شده اند. دانشگاهها همچنین در انجام تحقیقات علمی ضریب نزدیک به صفر را دارند. باید دانشگاهها از تولید دانش به سوی کارآفرینی در همه زمینه ها تغییر یابند.
پس از آنکه افغانستان 25 سال جنگ را پشت سرگذاشت و سیستم آموزشی کشور به ویرانه ای تبدیل گردید، با استقرار نظام قانونمند در کشور، مساله نظام آموزشی جدید بر ویرانه های جنگ مطرح شد . این در حالی بود که با رشد جهان امروزی در سایه آموزش و آگاهی، یک رستاخیز عمومی برای دانش اندوزی، ارتقای سواد و آگاهی میان بسیاری از خانواده های افغانی در شهرها و روستاها به وجود آمد. باوجود دستاورد های زیادی که در این عرصه حاصل گردیده است هنوز هم چالش های بزرگی در بخش امنیت و دسترسی به تعلیم و تربیه، کیفیت، پاسخگو بودن و اداره بر سر راه معارف افغانستان موجود اند . یکی از مسایل اساسی در نظام برنامه ریزی درسی، پاسخ به این پرسش است که تصمیمات برنامه های درسی باید توسط چه کسانی و در چه سطحی گرفته شود؟ نظام آموزشی کشور یک نظام متمرکز است که بر مکاتب دولتی اعمال میشود.
طوری که تمام تصامیم در وزارت معارف در کابل اخذ شده و ریاست های ولایتی صلاحیت تصمیم گیری محدودی دارند. چون نظام آموزشی کشور نظام متمرکز میباشد، بناً در حین فیصله و تصمیم خصوصیات نقاط و مناطق دور از مرکز تا حد زیادی نادیده گرفته میشود و توان پاسخ به نیاز های مناطق دور از مرکز کاهش می یابد