تنها دلیل من برای آنجا بودن توصیف برداشت خودم از فضای حاکم بر دادگاه بود.” اندرو هاردینگ، خبرنگار بی‌بی‌سی، که برای گزارش و تفسیر محاکمه اسکار پیستوریوس به آفریقای جنوبی رفته بود، از روشی می‌گوید که برای پوشش این محاکمه در توییتر انتخاب کرده بود.
افول ستاره اسکار پیستوریوس در دادگاهی در ژوهانسبورگ مخاطبان برنامه‌های خبری در سراسر جهان را اسیر خود کرده بود. مشخص بود که ما با یک پرونده قتل عادی طرف نیستیم، و پوشش چهل‌روزه روند دادگاه برای اندرو هاردینگ، خبرنگار بی‌بی‌سی، یک چالش کاملا غیرعادی بود.
هاردینگ می‌گوید که ماموریت پوشش طولانی‌مدت دادگاه پیستوریوس هیچ شباهتی به تجربه‌های قبلیش از تهیه گزارش از مناطق جنگی و عواقب فجایع طبیعی مثل سونامی اقیانوس هند در سال ۲۰۰۴ نداشت.
مزیت نسبی او حضور در داخل دادگاه بود، و فرستادن توییت‌های زنده برای مخاطبانی که شاید تنها از طریق توییتر روند دادگاه را دنبال می‌کردند یکی از عناصر مهم پوشش خبری این محاکمه بود – مخصوصا در لحظات پیش از اعلام محکومیت پیستوریوس به قتل غیرعمد در ۱۱ سپتامبر ۲۰۱۴.
بد نیست اشاره کنیم که قوانین حاکم بر گزارش محاکمات در آفریقای جنوبی، که توییتر را هم شامل می‌شود، با قوانین بریتانیا فرق دارد. خبرنگاران در بریتانیا اجازه ندارند چیزهایی را گزارش یا توییت کنند که ممکن است بر روند و نتیجه دادگاه تاثیر بگذارد. و با این‌که این مورد خبر خاس به یک پرونده قتل پرسروصدا مربوط می‌شد، ولی میتوان از این فنون و ملاحظات در گزارش هر خبر فوری دیگری هم استفاده کرد.
هدف خود را مشخص کنید
بردن دوربین به داخل دادگاه بلامانع بود – مثلا از صحنه گریه کردن متهم وقتی از قتل عمد تبرئه شد فیلم گرفته شد – ولی در جریان شهادت دادن پیستوریوس دوربینی وجود نداشت.
“به همین دلیل چشم‌های من در جریان شهادت به او و دیگران دوخته شده بود. من یکی از معدود کسانی بودم که می‌توانستم آن لحظات را گزارش کنم.”
او می‌گوید “من از همان اول مشخص کردم که قرار نیست همه چیز را کلمه به کلمه گزارش کنم. تصمیم داشتم دقیقا نقل قول نکنم و به شباهت معقول بسنده کنم. البته دقت برایم مهم بود، ولی به صورت خلاصه و بیشتر متمرکز بر تفسیر، تحلیل و حال و هوا. به‌جز در لحظات حیاتی و تعیین‌کننده.”
“می‌خواستم یک کلیت معقول در توییتر ارائه بدهم و درگیر تک‌تک جزئیات که خوانندگان را فراری می‌دهد نشوم. این اصلا کار آسانی نیست، آن هم وقتی که هیچ ایده‌ای از این‌که چه چیز در درازمدت مهم خواهد بود ندارید و در لحظه تصمیم می‌گیرید.”
صحنه را ترسیم کنید
“تنها دلیل من برای آنجا بودن توصیف برداشت خودم از فضای حاکم بر دادگاه بود. تشریح چیزهایی که می‌دیدم به تنهایی کافی نبود – باید برداشت خودم را هم به مردم منتقل می‌کردم.”
در دادگاه هستم. #اسکار_پیستوریوس الان وارد شد. شاید گفتنش درست نباشد ولی ظاهرش از همیشه آرام‌تر است.
دو بهیار همین حالا وارد دادگاه شدند. ماموری دارد با #اسکار_پیستوریوس و وکیلش صحبت می‌کند. شاید بهیارها منتظرند کسی غش کند.
و بعد از صدور رای:
#اسکار_پیستوریوس می‌نشیند، صورتش را می‌مالد، و برای مدت کوتاهی به جلو خم می‌شود. احساسات خاصی در دادگاه بروز داده نمی‌شود. از قبل می‌دانستیم که رای همین خواهد بود.
فضا را منتقل کنید
“می‌خواستم احساسات کسانی که در اطرافم نشسته بودن را منتقل کنم. و البته احساسات خودم را.”
داریم به پایان نزدیک می‌شویم. شاید در چند دقیقه آینده از #اسکار_پیستوریوس بخواهند برای صدور رای قیام کند.
قاضی دارد بدون اسم بردن از رای قتل غیرعمد به صحبت‌هایش ادامه می‌دهد، هر چند که مفهوم را رساند. چه تعلیق گیرایی.
چند لحظه بعد:
#اسکار_پیستوریوس سرش را پایین انداخته و می‌لرزد، عضلات گردنش منقبض شده. انگار دارد گریه می‌کند.
ولی قاضی می‌گوید که این پایان ماجرا نیست و موضوع قتل غیرعمد را مطرح می‌کند…دادگاه در سکوت کامل فرو رفته.
و بعد از این‌که قاضی ماسیپا رای اصلی خود را صادر کرد:
ماسیپا کنایه می‌زند که هیچ کسی لغزش‌ناپذیر نیست – حتی حقوق‌دان‌ها – و حضار زیرلبی می‌خندند.
از تجربه خود برای تفسیر و حتی پیش‌بینی استفاده کنید
روند محاکمه در چند روز پایانی و بعد از این‌که قاضی خیلی از مدارک دادستان را طبق قوانین آفریقای جنوبی فاقد ارزش حقوقی دانست سرعت گرفت.
“حالا دیگر تمرکز بر روایت احتمالی راحت‌تر شده بود. و جهت حرکت قاضی هم خیلی واضح بود. با گذشت چند هفته حالا دیگر اعتماد به‌نفس لازم برای پیش‌بینی گهگاه مسائل را داشتم.”
شاید دارم زیاده‌روی می‌کنم ولی احتمال صدور رای قتل غیرعمد خیلی زیاد است…#اسکار_پیستوریوس
احتمال رای قتل عمد به نظر می‌رسد (تاکید به نظر می‌رسد) دارد کم می‌شود و #اسکار_پیستوریوس دارد بی‌صدا گریه می‌کند.
تفسیر ایرادی ندارد ولی احتیاط را کنار نگذارید
“مردم دوست دارند نظر بدهند – من تمام مدت داشتم نظر می‌دادم – ولی حضور من در دادگاه برای مخاطبان بود، نه حمایت از این یا آن طرف دعوا. این به این معنی نیست که من حق نداشتم درباره کار قاضی ماسیپا نظر بدهم چون به نظرم در کارش عالی بود.”
ماسیپا دوباره تاکید می‌کند که اتهام باید از طرف دادستان اثبات شود، نه این‌که #اسکار_پیستوریوس آن را رد کند. این یک مساله کلیدی است.
بردباری ماسیپا به نظر خیلی غریزی می‌آید و شهادت‌ها را به خاطر تنها چند شبهه رد نمی‌کند.
هاردینگ اضافه می‌کند: “حواسم به یک خطر بود. در ابتدای محاکمه به اطوار دیکنزی یکی از اعضای تیم وکلای مدافع اشاره کرده بودم، و در مواقعی که روند دادگاه کند می‌شود، و تمرکز ذهنی خود را از دست می‌دادم، احتمال داشت که در طعنه زدن زیاده‌روی کنم. منظورم طعنه به معنی سبکی است و نه ریشخند – اما در هر صورت بهتر است دم به تله ندهید.”
خود را برای بازخورد فوری آماده کنید
“تعداد ما در دادگاه بسیار ناچیز بود. وکلا را می‌شناختم و خبر داشتم که، برای مثال، تیم دادستانی دارد توییت‌های زنده من را دنبال می‌کند.”
“در توییتر واکنش‌های زیادی به گزارش من نشان داده می‌شد، اما، با این‌که در زمان دادگاه وقت پاسخ دادن به مخاطبان را نداشتم، وکلا بعضا در پایان جلسه سراغم می‌آمدند و درباره حرف‌هایی که زده بودم نظر می‌دادند. باید برای روبه‌رو شدن با منتقدان آماده باشید.”
وقتی خبر اصلی اعلام می‌شود، سریع توییت کنید و حاشیه نروید
“خبری که مردم می‌خواهند بشنوند باید به اندازه کافی گویا باشد. مختصر، سریع و واضح گزارش کنید.”
#اسکار_پیستوریوس خیلی محکم در جایگاه ایستاده و دارد به ادامه رای صادره درباره اتهامات حمل اسلحه گوش می‌دهد.
ماسیپا – دادگاه به اتفاق آرا…تبرئه از قتل عمد. مقصر به قتل غیرعمد.
آقای پیستوریوس لطفا قیام کنید…داریم به نتیجه می‌رسیم.
موجز، خودمانی و محاوره‌ای بنویسید
“به خلق عبارتهای کوتاهی که توجه مردم را جلب کند علاقه داردم، و محدودیت ۱۴۰ حرفی به تمرکز ذهن زیر فشار کمک می‌کند. مثل همیشه باید مراقب باشید زیاده‌روی نکنید. وقتی زنده توییت می‌کنید انگار می‌گویید: من اینجا هستم؛ این اتفاقی است که دارد می‌افتد؛ این هم تفسیر من از اتفاقی است که دارد می‌افتد یا احتمالا قرار است بیافتد.”
کمربندهای خودتان را ببندید، الان است که قاضی برگردد…
آیا پیش این‌که از #اسکار_پیستوریوس بخواهد برای صدور رای قیام کند زمان استراحت اعلام خواهد کرد؟ هیچ بعید نیست…
همیشه حرفی برای زدن داشته باشید
به بیان دیگر بدانید که کی باید توییت کرد و کی نکرد.
“می‌دانستم که خیلی‌ها توییت‌های من را دنبال می‌کنند و حتی توییت‌های من تنها مسیر دسترسی آن‌ها به اطلاعات درباره محاکمه بود – برای همین باید بین صحنه‌های جذاب، که جزء به جزء گزارش کردم، و پر کردن صفحه نمایش مردم با روند قانونی حوصله‌سربر تفاوت قائل می‌شدم. فقط زمانی توییت کنید که حرفی برای زدن دارید، چه خبرهای روزمره عادی باشد چه یک محاکمه قتل هیجان‌انگیز.”
حواستان باشد که توییت کردن زنده می‌تواند خستگی‌آور باشد
“خیلی‌ها فراموش می‌کنند که چه کار خستگی‌آوری است. شما در عمل دارید ساعت‌ها تفسیر هم‌زمان می‌کنید. انرژی ذهنی زیادی از شما می‌برد و از آن کارها است که همدمی در آن نخواهید یافت. بعضی روزها می‌شد که خسته و کوفته از دادگاه بیرون می‌آمدم و مجبور بودم بلافاصله برای یکی از برنامه‌های زنده خبری جلوی دوربین بروم.”
“همیشه باید حواستان باشد که هر از چندی دست از کار بردارید، چند نفس عمیق بکشید، و مجددا به مسیری که فکر می‌کنید خبر دارد طی می‌کند فکر کنید.”
و حالا پنج دقیقه استراحت…